Almanca Değişken Edatlar (Wechselpräpositionen: Dativ & Akkusativ)

Almanca öğrenenlerin sıklıkla karşılaştığı konulardan biri de Wechselpräpositionen yani değişken edatlardır. Bu edatlar, cümledeki bağlama göre hem Akkusativ (i – hâli) hem de Dativ (e – hâli) alabilirler. Almanca’da toplamda dokuz değişken edat bulunmaktadır ve bu edatlar yönelme veya bulunma durumuna göre farklı hâller kullanırlar.

Değişken Edatlar (Wechselpräpositionen) Nedir?

Almanca’da bazı edatlar, cümlenin anlamına göre hem Akkusativ hem de Dativ olarak kullanılabilirler. Bu edatlar şunlardır:

1. an (üstünde, yanında)
2. auf (üzerinde)
3. hinter (arkasında)
4. in (içinde)
5. neben (yanında)
6. über (üzerinde)
7. unter (altında)
8. vor (önünde)
9. zwischen (arasında)

Bu edatlar, eylemin hareket içerip içermediğine bağlı olarak farklı çekimlenir. Eğer eylem bir hareket yönünü belirtiyorsa Akkusativ, eğer bir yer belirtip hareketsiz bir durumu ifade ediyorsa Dativ kullanılır.

Akkusativ & Dativ Farkı

1. Akkusativ Kullanımı

Akkusativ, bir hareketi, bir yönelimi ifade etmek için kullanılır. Eğer cümlede fiil, hareketli bir durum ifade ediyorsa Akkusativ hâli kullanılır.

• Örnek:
  • Ich gehe in die Schule. (Okula gidiyorum.)
  • Er legt das Buch auf den Tisch. (Kitabı masanın üzerine koyuyor.)
  • Wir fahren an den See. (Göl kenarına gidiyoruz.)

Bu örneklerde hareket eden bir nesne ya da kişi olduğu için edatlar Akkusativ olarak çekimlenmiştir.

2. Dativ Kullanımı

Dativ, hareketsiz bir durumu, bir yerde bulunmayı ifade eder. Eğer cümlede fiil, sabit bir durum veya konum bildiriyorsa Dativ hâli kullanılır.

• Örnek:
  • Ich bin in der Schule. (Okuldayım.)
  • Das Buch liegt auf dem Tisch. (Kitap masanın üzerinde duruyor.)
  • Wir sind am See. (Göl kenarındayız.)

Bu cümlelerde bir hareket olmadığı için edatlar Dativ hâlinde kullanılmıştır.

Değişken Edatların Kullanımı: Akkusativ & Dativ Örnekleri

1. an

• Akkusativ: Ich hänge das Bild an die Wand. (Resmi duvara asıyorum.)
• Dativ: Das Bild hängt an der Wand. (Resim duvarda asılı.)

2. auf

• Akkusativ: Er legt das Buch auf den Tisch. (Kitabı masaya koyuyor.)
• Dativ: Das Buch liegt auf dem Tisch. (Kitap masada duruyor.)

3. hinter

• Akkusativ: Der Hund läuft hinter das Haus. (Köpek evin arkasına koşuyor.)
• Dativ: Der Hund schläft hinter dem Haus. (Köpek evin arkasında uyuyor.)

4. in

• Akkusativ: Ich gehe in das Zimmer. (Odaya gidiyorum.)
• Dativ: Ich bin in dem Zimmer. (Odada bulunuyorum.)

5. neben

• Akkusativ: Ich stelle die Lampe neben das Sofa. (Lambayı kanepenin yanına koyuyorum.)
• Dativ: Die Lampe steht neben dem Sofa. (Lamba kanepenin yanında duruyor.)

6. über

• Akkusativ: Er springt über den Zaun. (Çitin üzerinden atlıyor.)
• Dativ: Der Vogel fliegt über dem Haus. (Kuş evin üzerinde uçuyor.)

7. unter

• Akkusativ: Die Katze läuft unter den Tisch. (Kedi masanın altına koşuyor.)
• Dativ: Die Katze sitzt unter dem Tisch. (Kedi masanın altında oturuyor.)

8. vor

• Akkusativ: Ich stelle das Auto vor das Haus. (Arabayı evin önüne park ediyorum.)
• Dativ: Das Auto steht vor dem Haus. (Araba evin önünde duruyor.)

9. zwischen

• Akkusativ: Ich stelle den Stuhl zwischen die Tische. (Sandalyeyi masaların arasına koyuyorum.)
• Dativ: Der Stuhl steht zwischen den Tischen. (Sandalye masaların arasında duruyor.)

Akkusativ ve Dativ Kullanımı İçin İpuçları

1. Hareket ve Yön:
   • Eğer bir hareket varsa, yani bir şey bir yerden başka bir yere hareket ediyorsa Akkusativ kullanılır.
   • Örnek: Er stellt den Stuhl an die Wand. (Sandalyeyi duvara koyuyor.)
2. Sabit Durum ve Konum:
   • Eğer bir şeyin sabit durumu veya konumu ifade ediliyorsa Dativ kullanılır.
   • Örnek: Der Stuhl steht an der Wand. (Sandalye duvarda duruyor.)

H4: Sıkça Sorulan Sorular (FAQ)

Wechselpräpositionen hangi durumlarda kullanılır?

Wechselpräpositionen, hem Akkusativ hem de Dativ hâl alabilen edatlardır. Hareket varsa Akkusativ, hareketsiz bir konum varsa Dativ kullanılır.

Wechselpräpositionen listesi nedir?

Almanca’da değişken edatlar şunlardır: an, auf, hinter, in, neben, über, unter, vor, zwischen.

Akkusativ ve Dativ arasındaki fark nedir?

Akkusativ, hareketi ifade ederken Dativ, sabit bir durumu veya konumu ifade eder.

Bir fiil hem Dativ hem de Akkusativ alabilir mi?

Evet, fiilin bağlamına göre aynı edat hem Dativ hem de Akkusativ olarak kullanılabilir.

Hangi edatlar sadece Akkusativ veya Dativ alır?

Wechselpräpositionen dışında kalan edatlar sadece bir hâl alabilir. Örneğin, mit sadece Dativ alırken, durch sadece Akkusativ alır.

Resmi Kaynaklar

• Goethe Institut
• DW Learn German

Almanca’daki değişken edatların doğru kullanımı, dil becerilerinizi geliştirmenin önemli bir adımıdır. Hem Akkusativ hem de Dativ hâllerini etkileyen bu edatları öğrenmek, günlük konuşmalarda daha akıcı olmanızı sağlayacaktır.